Friday 26 December 2008

Ελληνικά τραγούδια για τροχαία ατυχήματα

Πριν από κάμποσες εβδομάδες παρακολούθησα, μάλλον τυχαία, μια διάλεξη του Τάσου Μαρκουίζου -κατά πολύ γνωστότερου ως Ιαβέρη- παλαίμαχου οδηγού αυτοκινήτων σε αγώνες ράλι. Ο Ιαβέρης απ' όσο γνωρίζω τα τελευταία χρόνια έχει αφιερωθεί σε μια εκστρατεία ευαισθητοποίησης των νέων, κυρίως, ανθρώπων απέναντι στα αυτοκινητιστικά και μοτοσυκλετιστικά δυστυχήματα. Γυρίζει -αφιλοκερδώς μάλλον, όχι ότι έχει σημασία- σε σχολεία, πανεπιστήμια, στρατόπεδα και όπου αλλού τον καλούν ανά την Ελλάδα και μιλάει με πάθος, ζωντάνια, ελευθεροστομία αλλά πάνω απ' όλα γνώση για θέματα οδηγικής ασφάλειας. Αναπληρώνει ουσιαστικά όσο μπορεί και όσο του επιτρέπουν οι δυνάμεις του αυτό που το ελληνικό κράτος αρνείται ή είναι ανίκανο να δώσει στους πολίτες του: οδηγική παιδεία..!


Με αφορμή αυτή την εντελώς αφυπνιστική μου συνάντηση με τον Ιαβέρη, μου ήρθε στο μυαλό μια σκέψη που και παλαιότερα με είχε απασχολήσει: ποια είναι η στάση του ελληνικού τραγουδιού απέναντι σε ένα θέμα τόσο επίκαιρο και σημαντικό για τη σημερινή κοινωνία (δεν προστρέχω σε στατιστικές αλλά είναι μάλλον κοινός τόπος ότι ο αριθμός των ανθρώπων που σκοτώνονται ετησίως στους ελληνικούς δρόμους συναντάται μονάχα σε χώρες που βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση); Αναζητώντας την απάντηση ανέτρεξα στη δισκοθήκη μου, αλλά και από μνήμης, φτάνοντας στο συμπέρασμα ότι τα τραγούδια που ασχολούνται σοβαρά και αποκλειστικά με το συγκεκριμένο θέμα είναι μάλλον ελάχιστα…


Αρχικά δε μπορώ παρά να μνημονεύσω δύο τραγούδια του Λάκη Παπαδόπουλου των αρχών της δεκαετίας του '80, τον περίφημο "Κουρσάρο" σε στίχους του Παύλου Μάτεσι και το "Ιωάννα Και Μαριέττα" σε στίχους του Γιώργου Χρονά. Αμφότερα μιλάνε για σκοτωμούς νέων ανθρώπων με μηχανές. Ωστόσο ο τρόπος αντιμετώπισης και των δύο στιχουργών φαίνεται να καθιστά εν τέλει αυτούς τους θανάτους σχεδόν ηρωικούς, ενώ το κοινωνικό φαινόμενο των τροχαίων προσεγγίζεται από ελάχιστα έως καθόλου. Και τα δύο αυτά τραγούδια γνώρισαν επιτυχία στην εποχή τους και κυρίως ο Κουρσάρος. Αν δεν απατώμαι σ' αυτά αναφέρεται ο Πανούσης το 1985 όταν λέει «Όχι άλλα τραγούδια με μοτοσικλέτες» ("Όχι Άλλο Νταλάρα").


Σε άλλα τραγούδια τα τροχαία ατυχήματα φαίνονται να συναντώνται είτε σαν μεταφορές ενός σφοδρού και επίπονου έρωτα:


«Ντελαπάρισ' η καρδιά μου

μες στο διάβα σου
αμάν δυστύχημα»

("Το Τροχαίο" των Νίκο Ξυδάκη και Μανώλη Ρασούλη)

και

«Μα τα τριαντάφυλλα που σου έστειλα λίγο έλειψε

χαράματα να σκοτωθούν σ' ένα τροχαίο»

(Χρήστος Θηβαίος, "Γυναίκα" απ' τον δίσκο Είμαι Αυτό Που Κυνηγάω),


είτε σαν αναφορές ή απλοί υπαινιγμοί:


«Μου λέει μην αμφιβάλλεις μια στιγμή, μέσα σου υπάρχει μια ευθεία γραμμή
Που αν δεν την πάρεις γίνεσαι ακόμα ένα τροχαίο το Πάσχα»

(Φοίβος Δεληβοριάς, "Τρένο Στην Κορυφογραμμή" απ' τον δίσκο Ο Καθρέφτης)

ή

«Τυφλές αρραβωνιαστικιές, αόμματοι λαχειοπώλες
σκοτώνονται σε καραμπόλες.»

(Θάνος Μικρούτσικος- Κώστας Τριπολίτης, "Ηλεκτρικό Πρόβατο" απ' τον δίσκο Όλα Από Χέρι Καμένα).

Ο Κώστας Τριπολίτης θα επανέλθει στο θέμα λίγα χρόνια αργότερα με πιο άμεσο κι ευθύβολο τρόπο στο τραγούδι "Πληροφορίες" σε μουσική του Τάκη Μπουγά απ' τον προσωπικό δίσκο της Τάνιας Τσανακλίδου Αλλιώτικη Μέρα:


«Δέκα τροχαία
Κι εσύ γελάς
Κι εσύ γελάς με βίντεο και σεξ
Με την παρέα
».


Ωστόσο τραγούδια που να έχουν ως αποκλειστικό τους θέμα τα τροχαία κατάφερα να βρω μόνο τρία, που το καθένα παραδόξως διαθέτει διαφορετικό ύφος και οπτική γωνία. Τα δύο πρώτα είναι από τον δίσκο Σελοτέιπ του 1997 σε μουσική του Πέτρου Βαγιόπουλου και στίχους του Μανώλη Ρασούλη, ενώ το τρίτο είναι σε στίχους και μουσική του Γιάννη Μηλιώκα από την τελευταία του μέχρι σήμερα δισκογραφική δουλειά με τίτλο Νομίζω του 1998.


Ο δαιμόνιος Ρασούλης με τις κοινωνικά υπερευαίσθητες κεραίες μπόρεσε έγκαιρα να διαγνώσει το πρόβλημα και με το γνωστό του ακτιβιστικό τρόπο έγραψε δύο τραγούδια σε διανοητική βάση, βασισμένα στην υπόθεση εργασίας ότι κάποιος που σκοτώνεται σ' ένα τροχαίο, εκτός απ' το να χάσει τη ζωή του εντελώς ηλίθια, καταφέρνει και να ρίξει τον ή την αγαπημένη του σε μια άλλη αγκαλιά[1].

Στο πρώτο τραγούδι με τίτλο "Τάσος Ο Τροχοτυχαίος" ο Ρασούλης επιχειρεί να προσεγγίσει την ιστορία με ελαφρύ και χιουμοριστικό τρόπο. Ο Τάσος ο τυχαίος Νεοέλληνας, όντας απόλυτα σίγουρος για τις οδηγικές του ικανότητες, και όχι μόνο, έπεσε θύμα τροχαίου, χωρίς φυσικά να φταίει αυτός (ποτέ!): «Μια κολώνα έτρεχε/ και τράκαρε ένα αμάξι». Φυσικό επακόλουθο ο θάνατος και νάτη η νέα χήρα να κλαίει στην αγκαλιά κάποιου άλλου άντρα. Ο αφηγητής αντιμετωπίζει με σαρκασμό την κουταμάρα του οδηγού, αλλά ακόμα κι έτσι δε μπορεί παρά να λυπηθεί για την άδοξη αυτή αναχώρηση και να τον κατευοδώσει: «Ας γίνω χώμα ελαφρύ γλυκά να σε σκεπάσω/ να σου θυμίζω επίμονα: πολύ βιαζόσουν Τάσο».


Στο δεύτερο τραγούδι που ονομάζεται "Βασίλισσα Της Λύπης", μουσικά και στιχουργικά επιλέγεται ένας τόνος αρκετά πιο μελαγχολικός. Εδώ, σαν σε συνέχεια της προηγούμενης ιστορίας, ο άδοξα χαμένος οδηγός επιστρέφει, προσπαθώντας να στοιχειώσει τη ζωή της γυναίκας του και ζητώντας της να του μείνει πιστή, να μην τον προδώσει. Εκείνη όμως του απαντάει θλιβερά και εύστοχα με τα εξής λόγια:


«Τώρα με άλλονε μα δε σε ξεχνώ

τάφο δε κάνω την καρδιά μου όσο ζω

κι έτσι θα ζεις βαθιά μου ενώ,

όταν πατούσες γκάζι δε με σκέφτηκες

και με τη φρίκη πήγες κλέφτηκες

κι ούτε που σκέφτηκες

πως τα αμάξια δεν πετούν στον ουρανό

κι ο έρωτας δε ζει μες στο κενό.»


Το τραγούδι του Μηλιώκα σε αντίθεση με αυτά του Ρασούλη είναι ξεκάθαρα βιωματικό. Περιγράφει με τον χαρακτηριστικό και αξιοθαύμαστα άμεσο τρόπο του αυτό που υποδηλώνει ο τίτλος (Η Στούκα): «Είδα τον Χάρο με τα μάτια μου/ φορούσε κόκκινο αμάξι/ όρμησε μέσα στη λωρίδα μου/ κι άπλωσε χέρια να μ' αρπάξει». Μαζί του στο αυτοκίνητο ο αφηγητής είχε τους πιο πολύτιμους γι' αυτόν ανθρώπους: τη γυναίκα και την κόρη του. «Βασίλισσα» και «πριγκίπισσα» τις αποκαλεί τρυφερά και παραδέχεται με τρόμο πως «η ζωή μας η ηλιόλουστη/ κορώνα-γράμματα παιζόταν». Οι γλαφυρές περιγραφές του συμβάντος κυλάνε στο τραγούδι αργά και βασανιστικά σαν τις στιγμές που λένε ότι βιώνει κάποιος ακριβώς πριν τη σύγκρουση. Το τέλος της ιστορίας είναι μεν ευχάριστο, αφού άπαντες βγαίνουν αλώβητοι, αλλά χωρίς καμία ωραιοποίηση ή θριαμβολογία. Ο αφηγητής δε ξεχνάει να μνημονεύσει μακάβρια αλλά και με θαυμαστή επίγνωση ότι: «Τώρα που γράφω θα βρισκόμασταν/ για τρίτη νύχτα μες στο χώμα», ενώ η συνέχεια είναι το επιμύθιο που μόνο κάποιος που το έχει ζήσει μπορεί να το πει χωρίς να ακουστεί διδακτικό: «μα είχαμε ζώνες και γλιτώσαμε/ με μελανιές σ' όλο το σώμα»


Υ.Γ. Δεν είχα καμία διάθεση να μαυρίσω τις ψυχές σας χριστουγεννιάτικά με ένα τόσο στενάχωρο θέμα. Η παρούσα ανάρτηση είθε να λειτουργήσει σαν εξορκισμός. Καλές γιορτές!



[1] Να τι λέει ο ίδιος ο Ρασούλης σε συνέντευξή του στον Αποστόλη Καπαρουδάκη, δημοσιευμένη τον Αύγουστο του '97 στο περιοδικό Μετρό: «…Αν δε τους τα πεις στα καλιαρντά δε σε καταλαβαίνουν, Τους Έλληνες οδηγούς τους παρατηρείς και βλέπεις ότι οι άνθρωποι δε στέκουνε καλά. Ο οδηγός που βρίσκεται στο τιμόνι νομίζει ότι είναι πιο πάνω από τον πεζό. Πατάει γκάζι και σ' εκβιάζει. Οφείλεις να πηδήξεις για να τον αποφύγεις. Μετά σκοτώνονται στους δρόμους κάθε Σαββατοκύριακο πιο πολλοί απ΄ όσους σκοτωθήκανε στην Αλβανία από τότε που πιάσανε τα όπλα. Έχει γίνει η σαχλαμάρα, το "χαβαλές για το χαβαλέ" το σούπερ φετίχ μας. Ε, μ' αυτή την έννοια έχω δικαίωμα από αγάπη να του κάνω του άλλου πλάκα. Να του πω "Μαλάκα πρόσεχε, ελάττωσε ταχύτητα γιατί θα σκοτωθείς και μετά από τρία χρόνια η γυναίκα σου θα πηδιέται μ' άλλον…».

Monday 8 December 2008

John Lennon

Σαν σήμερα πριν 28 χρόνια ο John Lennon έχανε τη ζωή του από τον πυροβολισμό κάποιου τρελού(;) κάτω από το σπίτι του στη Νέα Υόρκη. Συνήθως δεν την «βρίσκω» με το να θυμάμαι τέτοιες επετείους, αλλά δυστυχώς οι τρελοί, με ή χωρίς εισαγωγικά, που κουβαλούν όπλα και σκοτώνουν κόσμο φαίνεται πως δε τελειώνουν ποτέ...
Επαναδημοσιεύω λοιπόν ένα από τα πρώτα κείμενα που είχε φιλοξενήσει αυτό το ιστολόγιο και που μάλλον δεν έχει διαβάσει κανείς ως τώρα. Ωστόσο είναι ένα από τα αγαπημένα μου... Repost λοιπόν (με ελάχιστες διορθώσεις):

Πώς θα ήταν σήμερα ο John Lennon- αν ζούσε?

Όταν ο John Lennon σκοτώθηκε στις 8 Δεκεμβρίου του 1980 ήταν 40 ετών και βρισκόταν σε πλήρη δημιουργική και βιολογική ακμή. Ήταν ένας ανήσυχος καλλιτέχνης που πιθανότατα είχε πολλά ακόμα να προσφέρει.

Πως μπορεί να ήταν όμως ο Lennon σήμερα αν το χέρι κάποιου μυστήριου τύπου δε του τερμάτιζε τόσο απροσδόκητα, και άδικα, τη ζωή?

Αν o John Lennon ζούσε σήμερα θα ήταν 66 χρονών. Μόνο αυτό μπορούμε να ξέρουμε στα σίγουρα. Πώς θα ήταν όμως; Πώς θα συμπεριφερόταν; Θα έγραφε ακόμα τραγούδια ή θα είχε αφοσιωθεί στις πάμπολλες επιχειρήσεις του; Θα ήταν ακόμα ενεργός πολίτης και ακτιβιστής ή θα είχε απομονωθεί κάπου μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας απογοητευμένος; Μήπως θα είχε γίνει μαϊντανός στις τηλεοράσεις και θα έτρεχε στις κοσμικές εκδηλώσεις όπως τόσοι και τόσοι συνοδοιπόροι του ή θα ήταν ένα γεροντοφρικιό που θα συνέχιζε να κράζει (μέσα απ' το νετ ίσως;) τους βολεμένος με το βιτριολικό του χιούμορ; Θα ήταν ακόμα ερωτευμένος με τη Γιόκο; Θα συνέχιζε να τα χώνει στον McCartney ή θα συμφωνούσαν για κάνα "φιλανθρωπικό" reunion;

Δυστυχώς δεν θα μάθουμε ποτέ και τώρα πια μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε. Μια ωραία υπόθεση όμως πάνω σ' αυτό έχω την εντύπωση πως έκανε ο μεξικανός σκηνοθέτης Αλφόνσο Κουαρόν στην έξοχη, από κάθε άποψη, ταινία του "Children Of Men". Η ταινία, που υποτίθεται ότι διαδραματίζεται το 2027, επιχειρεί μια πολυεπίπεδη σπουδή για το που βαδίζει η ανθρωπότητα στηριζόμενη όμως αποκλειστικά σε δεδομένα του σήμερα. Όπως και να'χει ο πρωταγωνιστής της ταινίας είναι ένας κυνικός, πρώην ακτιβιστής που καλείται να βοηθήσει μια μαύρη γυναίκα που είναι η μοναδική εγκυμονούσα του κόσμου απ' το 2009!

Στη συγκεκριμένη ταινία λοιπόν υπάρχει ένας ρόλος-κλειδί (που υποδύεται εκπληκτικά ο Michael Caine) που έχω σοβαρές υποψίες ότι βασίζεται στην συγκεκριμένη εικασία. Πως δηλαδή θα ήταν σήμερα ο Lennon αν ζούσε...
O Caine λοιπόν είναι ένας ηλικιωμένος χίπης που ζει στην βρετανική εξοχή με την, σε κατάσταση φυτού, γυναίκα του (ίσως η φαντασίωση πολλών θαυμαστών του Lennon, να είναι δηλαδή αυτός γερός και η Yoko Ono φυτό!), πρώην πολιτικοποιημένος σκιτσογράφος με μπόλικο σαρκαστικό χιούμορ που ζει ουσιαστικά με το παρελθόν, καπνίζει μαριχουάνα, φιλοσοφεί και χλευάζει το, αμφισβητούμενο, μέλλον των ανθρώπων. Εκτός από όλα αυτά και σε συνδυασμό με τα προφανή κοινά εμφανισιακά στοιχεία του ήρωα με τον Lennon (τα στρόγγυλα γυαλιά, σήμα κατατεθέν, και τα μακριά μαλλιά) η άποψη αυτή ενισχύεται αρκετά από την εμμονή που δείχνει η ταινία με την βρετανική μουσική σκηνή και τις συνεχείς αναφορές της σε αυτήν.


Αναγνωρίζω βέβαια πως αυτή είναι μια αρκετά αυθαίρετη θεωρία, αλλά φεύγοντας απ' την ταινία δε μπορούσα να το βγάλω απ' το μυαλό μου. Άλλωστε θα μου άρεσε να ζούσε ο Lennon και να ήταν κάπως έτσι...

Saturday 6 December 2008

100 Χρόνια Ηρακλής

Η αγαπημένη μου ομάδα είχε γενέθλια πριν λίγες μέρες, (29 Νοεμβρίου) αλλά με τούτα και με τ' άλλα δε πρόλαβα να κάνω κάποια αναφορά. Δεν πειράζει θα την κάνω τώρα, εξάλλου ολόκληρο το 2008 εξάλλου είναι (ή θα έπρεπε να είναι) χρονιά αφιερωμένη στα γενέθλια του ιστορικού σωματείου.

Τη Δευτέρα επίσης υπάρχει και η κεντρική επετειακή εκδήλωση στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, όπου θα μαζευτούν διάφοροι σχετικοί και άσχετοι (οι τελευταίοι ως συνήθως θα είναι περισσότεροι) για να τιμήσουν υποτίθεται τον Ηρακλή (στην πραγματικότητα οι κατ' επάγγελμα τιμητές μόνο τον εαυτό τους «τιμούν» με κάθε ευκαιρία). Οι φίλαθλοί μας όμως που δε γουστάρουν τέτοιου είδους ...επισημότητες οργανώνουν μια συγκέντρωση διαμαρτυρίας απ' έξω! Σουρεάλ γενικώς καταστάσεις που όσοι ζούνε στη Θεσσαλονίκη τις έχουν συνηθίσει λίγο-πολύ...

Δυστυχώς οι εκδηλώσεις που έγιναν, αλλά και αυτές που θα γίνουν, ήταν πολύ λίγες -κυριολεκτικά και μεταφορικά- και μόνο απογοήτευση και θλίψη σκόρπισαν στον κόσμο που για μια τέτοια ξεχωριστή περίσταση περίμενε ασφαλώς κάτι πολύ καλύτερο από ανούσιες συναθροίσεις επισήμων και κούφιους λόγους. Και είναι κρίμα γιατί ήταν μια πολύ καλή ευκαιρία -που χάθηκε- για να χαμογελάσουμε και μεις λίγο...

Ωστόσο η ιδιωτική πρωτοβουλία είναι πάντα ζωντανή και ικανή να σώσει για άλλη μια φορά τα προσχήματα. Έτσι μέλη του διαδικτυακού τόπου bluefans έστησαν μια πολύ ενδιαφέρουσα ψηφοφορία, από τα αποτελέσματα της οποίας θα βγούνε και θα τιμηθούν φαντάζομαι οι κορυφαίοι αθλητές του Ηρακλή όλων των εποχών. Όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να ψηφίσει στο παρακάτω link (πάνω στην εικόνα):








Τέλος, μια συνοπτική εκδοχή της ιστορίας του Ηρακλή μπορεί να βρεθεί εδώ με μερικά πολύ ενδιαφέροντα videos και links.

Tuesday 2 December 2008

Μπόμπαν Γιάνκοβιτς ή περί τρέλας


Θυμήθηκα τις προάλλες τον μακαρίτη τον Γιάνκοβιτς…

…Τον φέρνω πάντα στο μυαλό μου σε περιπτώσεις έντονης απογοήτευσης και θυμού, όταν εξοργίζομαι, όταν βγαίνω εκτός εαυτού και νοιώθω ότι πάω να χάσω τα λογικά μου. Η εικόνα του Μπόμπαν, έτσι όπως πέρασε απ' την τηλεοπτική μετάδοση εκείνου του καταραμένου αγώνα των play-off, μου παγώνει το αίμα και ηρεμώ αμέσως. Πόσο σοκαριστική ήταν η στιγμή που έπειτα από μια -άδικη ή όχι, δεν έχει σημασία- απόφαση των διαιτητών που τον έβγαζε εκτός παιχνιδιού, ο Σέρβος μπασκετμπολίστας πιάνει το πρόσωπό του και σε κατάσταση απόλυτου παροξυσμού κουτουλάει επάνω στη μπασκέτα! Η συνέχεια άκρως τραγική κι ακόμα ανατριχιάζω όταν τον θυμάμαι ξαπλωμένο…

…Δε θέλω να συνεχίσω με τέτοιου είδους λεπτομέρειες. Η ουσία της ιστορίας είναι ο συμβολισμός της: πόσο λεπτή είναι η κλωστή που χωρίζει τη ζωή ενός ανθρώπου απ' τον θάνατο και πόσο λεπτότερη αυτή που χωρίζει τη λογική από την τρέλα! Δε θέλει και πολύ για να κοπεί…

Συγκινούμαι από τους ανθρώπους που δεν άντεξαν και χάθηκαν στην τρέλα. Αλλά ακόμα περισσότερο συγκινούμαι απ' αυτούς που τα κατάφεραν να γυρίσουν ζωντανοί από κει. Ο Μπόμπαν γύρισε, αλλά τα τραύματα του στιγμιαίου ταξιδιού του ήταν συντριπτικά. Μη αναστρέψιμα.

Τη φοβάμαι την τρέλα. Σ' αυτές τις σκατοκοινωνίες που ζούμε υπάρχουν σωροί από σοβαρούς λόγους και βαθιές αιτίες που μπορεί να σε οδηγήσουν σ' αυτήν. Κι όσο κι αν ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος από τη φύση του να αντέχει πολλά περισσότερα απ' όσα νομίζει, είναι δύσκολο να προβλέψεις αν και πότε θα έρθει μια στιγμή που εξαιτίας μιας σημαντικής ή εντελώς ασήμαντης αφορμής το σκοινί της λογικής θα χαλαρώσει υπερβολικά ή θα σπάσει από τη συσσωρευμένη πίεση ετών και συ βρεθείς μετέωρος, κάπου αλλού… Αυτή τη στιγμή εύχομαι και παλεύω να αποφύγω.